Tacikistan

Tacikistan’a şu ana kadar bir defa seyahat ettim.  Duşanbe ve Hujand’a Mayıs 2009’da gittim.  Tacikistan Orta Asya’nın en fakir ülkelerindendir.  Kazakistan, Türkmenistan gibi zengin enerji kaynakları yoktur.  Afganistan’a sınırı var ve güvenlik açısından nispeten riskli olarak nitelendirilir.  Altyapı SSCB döneminden sonra pek değişmemiş.  Genel olarak Duşanbe, Hujand gibi önde gelen şehirleri güvenli ve sakin ancak araba ile şehirlerarası seyahati veya şehir dışına çıkmayı kesinlikle riskli sayıyorlar.  Uyarılardan bir tanesi de “kaçırılma riski”.  İşadamlarının fidye talebi ile kaçırılabileceği belirtiliyor.  Dolayısı ile seyahetlerde şehir dışına çıkmamakta fayda var.  Şehirlerarası seyahatleri de uçak ile yapmanız önerilir.

Ben 2008’de bir seyahat planlamış ancak iptal etmiştim.  O dönemde Tacikistan’da ciddi bir enerji problemi olduğunu duymuştum.  Hatta Duşanbe’de bombalı birkaç saldırı olmuştu.  Bölgeyi nispeten iyi tanıyan bir arkadaşıma o dönemde güvenlik sorunu var mı diye sormuşum.  Cevabı kısaca “kesinlikle yok, ama başka bir şey de yok, ülkede para kıt, turistik gezi olur gidersen” demişti.  Ben de ertelemiştim.

Duşanbe, Farsça Perşembe anlamına geliyor, Tacikistan’ın başkenti.  Ancak tarihi olarak İpek Yolu üzerinde yer alan şehirlerden bir olan Hujand, sanayi ve ticaret olarak daha gelişmiş.  Özbek sınırına yakın olan Hujand’da Özbek nüfus oranı Duşanbe’ye göre çok daha fazla.  Tacikler Farsça konuşuyorlar. Bu özellikleri ile diğer Orta Asya ülkelerinden ayrılıyorlar.  Tabi eski bir SSCB üyesi olarak, Rusça son derece yaygın.

Tacikistan’dan dönerken, doğrusu beklediğim kadar fakir bir ülke ile karşılaşmadım.  Diğer eski SSCB şehirlerinden farkı yoktu gördüklerimin.  Ancak diğerlerindeki gelişim ve yeni altyapı da yoktu.  Diğerlerindeki kadar fazla olmasa da, Türk işadamları öncelikle inşaat, daha sonra ticarette aktiflerdi.  Tesadüfen bizden hemen sonra Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve işadamlarını da kapsayacak heyeti, Duşanbe’ye geliyordu.  Türk okulları var.  Ancak Kırgızistan’daki gibi üniversite düzeyinde değil.  Öte yandan ziyaret ettiğim firmalardan üçünde, toplantı yaptıklarımın yakınları, Türkiye’de okuyordu. 

Tacikler gayet nazikler.  Rus orjinli Tacik vatandaşına hemen hemen hiç rastlamadık. Bayanların geleneksel kıyafetleri tercih ettiklerini gözlemledim.  Baylar’da geleneksel şapkaları günlük hayatta kullanıyorlardı. Ülkede doğa çok etkileyici.  Duşanbe’den Hujand’a uçarken çok etkilendim.  Dağlar muhteşemdi.  Tabi bu uçak yolculuğundan ve uçtuğumuz uçaktan da ayrıca bahsetmem lazım.